Informacja buduje, krytyka rujnuje

Wyraz “krytyka” już samo w sobie nie kojarzy nam się najlepiej. Gdy tylko o niej pomyślimy od razu jeży nam się włos na rękach. Kiedyś bardzo nie lubiłam krytyki. Krytyka stresowała mnie. Bardzo długo zawsze rozpamiętywałam słowa krytyka, analizując każe słowo, doszukując się złej intencji albo zanurzając się w poczuciu winy, bijąc się w pierś, mea culpa! Ja natomiast za wszelką cenę nie chciałam krytykować innych, gdyż z powodu dużej empatii, którą posiadam nie chciałam, by ktoś czuł się tak samo źle jak ja. To się jednak ani w komunikacji, ani w relacjach nie sprawdziło. Na koniec dnia, gdy przychodził czas na refleksję przykro mi było, bo zebrały się we mnie wszystkie żale i zapewne druga strona także czuła, że coś jest nie tak, ale nie miała jasności o co dokładnie chodzi…

W czasach, gdy nie było Internetu doświadczaliśmy dużo mniej krytyki, zwłaszcza tej bezpośredniej. Krytykowały głównie osoby z naszego najbliższego otoczenia: rodzice, członkowie rodziny, dzieci, partnerzy, nauczyciele czy pracodawca. Dzisiaj skrytykować może każdy i to właśnie najczęściej od osób zupełnie dla nas obcych otrzymujemy komentarze z sugerowanymi poprawkami, albo nie do końca życzliwe “rady”. Możemy zostać skrytykowani za dosłownie wszystko. W sieci każdemu z nas może “się dostać” nawet za rzeczy, które z pozoru wydają się właściwe i dobre albo nie są prawdą.

·         Jesteśmy zazdrośni

·         Mamy niskie poczucie własnej wartości

·         Z nudów (takie mam czasem wrażenie)

·         Chcemy pomóc

Kiedyś chciałam być miła i nie ranić innych a w rezultacie było wprost przeciwnie. Dziś to zjawisko nazywam „smrodkiem nieszczerości”. Na szczęście ten etap mam już dawno za sobą! Za moją niechęcią do krytyki stały rozmaite przekonania, oraz ogromny lęk przed oceną. W trakcie mojej rozwojowej drogi pożegnałam się z tymi przekonaniami na rzecz umiejętności udzielania informacji zwrotnej.

Chcemy wyrażać to, co dla nas ważne, w kontekście relacji i zachowania innych osób oraz mieć wpływ na ich działania, jednak pragniemy to robić w taki sposób, by nie podcinać nikomu skrzydeł, lecz wprost przeciwnie – by pomoc te skrzydła rozwijać.

·         krytykuję się człowieka, a nie jego zachowanie

·         ciężko ją konkretnie uzasadnić bo nie opiera się na faktach tylko na nadinterpretacji

·         ma na celu poniżenie lub zawstydzenie drugiej osoby

·         nie jest nastawiona na pomoc drugiej osobie

·         jest zbyt ogólna, nic nie wnosząca do dyskusji

·         wypowiadana jest pod wpływem emocji – „na gorąco”

Zastanów się chwilę jak chcesz być informowany, jakie warunki powinny zostać spełnione, abyś była skłonna wziąć sobie do serca, to co zostało tobie powiedziane a jednocześnie dobrze się przy tym czuć . Informacja zwrotna buduje kontakt  z punktu widzenia osoby jej udzielającej jest to proces dzielenia się swoimi obserwacjami. Osoba, która otrzymuje informację zwrotną, ma szanse dowiedzieć się, jak to, co robi (świadomie lub nieświadomie), wpływa na innych – czy udało jej się przekazać to, co chciała przekazać, i osiągnąć to, na czym jej zależało, jak jej działania postrzegane są przez drugą stronę.

Konstruktywna krytyka jest:

·         budująca, rozwijająca, motywująca do pracy

·         przede wszystkim dotyczy tematu/zachowania, a nie osoby

·         jest uzasadniona i czyniona w dobrej wierze

·         jest spokojna i opanowana

·         stanowi wskazówkę, a nie powoduje złość i uczucie beznadziejności u osoby krytykowanej,

·         koncentruje się na tym, co dana osoba miała zrobić i jak może to poprawić,

·         jest często bezinteresowna

W jaki sposób to robić? Najlepiej wg poniższej instrukcji:

1.       CZUJĘ – stwierdzenie uczuć czy przekonań. Opisz swoje uczucia np. gniew, smutek, zawód, żal itp.

2.       KIEDY TY – wskazanie konkretnego zachowania. Opisz zachowanie partnera, które powoduje problem, czyli takie, które Ci przeszkadza albo rani.

3.       PONIEWAŻ – wskazanie konsekwencji/wartości. Opisz konsekwencje, jakie ponosisz w związku z zachowaniem partnera np. ryzyko utraty przyjaciół, strata czasu itp.

4.       CHCĘ – sformułowanie celu. Powiedz, czego chcesz. Informuj jasno o swoich prośbach i oczekiwaniach np. chciałbym żebyś…, proszę Cię żebyś… itp.

Pamiętaj także o tym, aby rozmawiać w sposób:

·         Spokojny, bez krzyku, bez wyzwisk, skupiając się tylko na faktach, nie nadinterpretując sytuacji.

·         Face tu face czyli w 4 oczy lub w grupie, której dotyczy sprawa. Beż przypadkowych świadków i pośredników

·         Konkretnie i na temat, odnośnie do tu i teraz a nie zeszłej przeszłości. Bez ogólniej typu „ty zawsze” „wszystko”

·         Z jasną informacją lub zachętą jak naprawić daną sytuację

Wydaje mi się, że najbardziej uniwersalną radą jest stwierdzenie “Traktuj innych tak, jakbyś sam chciał być traktowany”. Ja dziś jako szkoleniowiec bardzo chętnie przyjmuję konstruktywną krytykę od uczestników moich szkoleń oraz od innych trenerów. Dzięki takim rzeczowym informacjom mam szansę być coraz lepsza w swoim fachu. Nie jest to prosta sztuka, ale przy odrobinie chęci do opanowania.